Dizde Çoklu Bağ Yaralanmaları
Dizde görülen çoklu bağ yaralanmaları diz ekleminde iki ya da daha fazla diz bağının hasar gördüğü durumlardır. Diz eklemi vücutta en çok yük taşıyan eklemlerden biridir. Kişinin günlük hayatını idame ettirebilmesi adına pek çok görevlere sahiptir. Diz ekleminde meydana gelebilecek herhangi bir hasar yaşam kalitesinin fazlasıyla düşmesine neden olmaktadır.
Dizde görülen çoklu bağ yaralanmaları, düşük enerjili veya yüksek enerjili travmalar şeklinde oluşmaktadır. Genellikle sporcularda ya da spor ile ilgilenen kişilerde görülen çoklu bağ yaralanmaları çoğunlukla düşük enerjili travmalara bağlı görülür. Düşük enerjili bağ yaralanmalarında damar yaralanma riski yüzde 4 kadardır. Obez hastalarda görülen düşük bağ yaralanmaları maalesef hızlıca yüksek enerjili bağ yaralanmalarına dönüşebilir. Spora dönüş ön çapraz bağ yaralanmalarında 6-9 ay arasında olurken çoklu bağ yaralanmalarında 12 aya kadar uzayabilmektedir. Bununla birlikte yüksek enerjili bağ yaralanmaları daha tehlikelidir.
Dizlerde görülen yüksek enerjili çoklu bağ yaralanmaları genellikle trafik kazası, göçük altında kalma, endüstriyel kazalar sonucunda ortaya çıkar. Yüksek enerjili bağ yaralanmalarında damarın yaralanma riski yüzde 30’lara kadar yükselebilmektedir.
Dizde Çoklu Bağ Yaralanmalarında Tanı
Dizde görülen çoklu bağ yaralanmalarının bir çoğu, diz çıkıklarının yanı sıra görülen travmalar esnasında meydana gelmektedir. Hasarın şiddetine bağlı olarak saatler hatta dakikalar içinde dizde şişlik artar, yürümek güçleşir. Çoğunlukla hastalar bu belirtiler ile acil servislere başvurur.
Dizde çoklu bağ yaralanmalarının tanısı büyük olasılıkla acil serviste ortopedi uzmanı tarafından yapılan muayenede, konulmaktadır. Ancak diz içindeki kıkırdak (eklem yüzeyleri) ve menüsküs yırtıkları gibi bağ yaralanmalarına bu esnada tanı konulamayabilir. Çünkü şişlik ve ağrı nedeniyle bu yapılar sağlıklı bir şekilde muayene edilemeyebilir. Bu aşama da MRG (manyetik rezonans görüntüleme) diz içerisindeki kanamanın oluşturduğu şişlik nedeniyle doğru sonuç veremeyebilir.
Dizde Çoklu Bağ Yaralanmalarının Tedavisi
Dizde çoklu bağ yaralanmalarının tedavisi kişiden kişiye ve dizdeki hasarın şiddetine göre değişiklik göstermektedir. Uygun tedavi seçeneğine karar verilmesi için hastanın aktivite seviyesi, yaşı, beklentileri, ve eşlik eden diğer hastalıkları gibi durumları dikkate almak gerekir.
Çoklu bağ yaralanmalarında uygun vakalarda uygulanacak ilk tedavi hastadaki ağrı ve hareket kısıtlılığı nedeniyle breys kullanımıdır.Sonrasında diz egzersizleri önerilir. Tedavinin bu aşamasındaki amaç diz eklem hareket açıklığının geri kazanılmasıdır. Ardından da dizin etrafındaki kaslar güçlendirilmelidir. Bunun için dizleri kuvvetlendirme egzersizleri önerilir.
Dizde Çoklu Bağ Yaralanmalarında Cerrahi Tedavi
Dizde çoklu bağ yaralanmalarında cerrahi müdahalenin başarı şansı ve hasta konforu daha fazladır. Öncelikle breys kullanımı ardından egzersiz tedavisi uygulandıktan sonra hasar görmüş olan bağlar ve diz eklemindeki diğer hasarlar göz önüne alınarak cerrahi tedavinin ne zaman yapılacağına karar verilir. Hastanın durumu izin verdiği takdirde en uygun cerrahi tedavi genellikle 20 gün içinde olmaktadır. Böylece tüm bağları aynı seansa tamir edilir ve tüm bağların aynı anda iyileşmesi sağlanır. Dizde çoklu bağ yaralanmalarında erken dönemde yapılan tedavilerin başarıları kronik dönemde yapılanlara göre oldukça yüksektir.
Cerrahi esnasında eklem içi yapılar artroskopik olarak eklem dışı yapılar ise açık cerrahi yöntemle onarılır. Hastaların sportif faaliyetlere geri dönebilmesi için cerrahi tedavi ve sonrasında çok özenli bir rehabilitasyon sürecine ihtiyaç vardır. Rehabilitasyon süreci ile birlikte dizlerde şu olumlu etkiler gözlenir;
• Ağrıyı azaltır.
• Kasları güçlendirir.
• İyileştirmeyi hızlandırır.
• Kan dolaşımını arttırır.
• Hareketlerin eski haline gelmesini sağlar.
Dizde Çoklu Bağ Yaralanmalarından Korunmak İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler
Dizlerin hem günlük yaşamda hem de spor hareketleri esnasında korunması çok önemlidir. Belli noktalara dikkat edildiğinde dizde çoklu bağ yaralanmaları ve pek çok farklı diz hasarını önleyebilmek mümkündür. Bunun için dikkat etmeniz gerekenler ise şöyle;
• Yürüyüş ve yüzme diz eklemine iyi gelir.
• Hem günlük yaşamda hem sporda uygun ayakkabı tercih ettiğinize emin olun.
• Dizde hissedilen ağrıları dikkate alın ve dizinizi dinlendirin.
• Üst bacak kaslarınızı ve kalça kaslarınızı güçlendirin.
• Fazla kilolardan kurtulun.
• D vitamini oranınızın olması gereken değerlerde olmasına özen gösterin.