Menisküs Nedir, Menisküs Yırtığı ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Menisküs yırtıkları çoğunlukla sporcularda görülse de toplumun her kesiminde ve her yaşta ortaya çıkabilir. Menisküs yırtıkları dize gelen ani bir darbe, dizde ani burkulma, sabit ayak üzerinde ani dönme düşme sonrasında oluşabilir. Menisküs yırtıkları ile bu tip ani manevraların yapıldığı futbol, basketbol, voleybol, kayak gibi sporlar esnasında daha sık karşılaşılır.
Menisküs yırtığı ileri yaşlarda basit bir travmayla veya sadece oturup kalkma esnasında bile meydana gelebilir. Menisküs yırtığı kendisini ağrı, şişlik, harekette kısıtlanma gibi belirtilerle gösterir. Gençlerde yaşanan menisküs yırtıkları çoğu zaman ameliyat gerektirir. İleri yaş grubunda görülen ve daha çok kireçlenme ile birlikte ortaya çıkan yırtıklarda ise hastanın ağrılarını azaltmaya yönelik ilaç tedavisi, eklem içine enjeksiyonlar, artroskopik ameliyat gibi değişik seçenekler gündeme gelebilir.
Menisküs Nedir?
Menisküsler, diz eklemini oluşturan kemiklerin arasındaki küçük hilal şeklinde kıkırdak benzeri yapılar olarak tanımlanmaktadır. İç ve dış menisküs olarak iki parça halinde bulunurlar. Ekleme gelen yüklerin taşınmasını, belirli noktalara aşırı yük gelmesini önlemek üzere dağıtılmasını ve aktarımını sağlarlar. Eklem kıkırdağını korurlar. Menisküslerin olmadığı veya yırtık ve dejenerasyon (yıpranma) gibi nedenlere düzgün fonksiyon görmediği durumlarda kıkırdak hasarları oluşarak diz eklemi kireçlenmesi dediğimiz Gonartroz ortaya çıkar. Rezonans görüntüleme)’si ile tanı konulur.
Menisküs Yırtığı Belirtileri Nelerdir?
Menisküsler, genç yaşlarda esnek ve yumuşaktır. Bu nedenle diz zorlanmalarına da oldukça dayanıklıdır. Ancak menisküs dokusu ilerleyen yaşa paralel olarak eklem içi diğer yapılar gibi yıpranmaya, dejenere olmaya başlıyor. Yıpranan menisküsler, çabucak yırtılabilir.
Dizde kayma, boşalma, kuvvetsizlik ve boşluk hissinin olması kişide aynı zamanda çapraz bağ yırtığı da olabileceği anlamını taşır. Bu durumda genç hastalarda sadece menisküs değil ön çapraz bağ açısından da bir değerlendirme yapılması gerekir.
Menisküs yırtığı belirtilerinin başlangıç süresi, ilk ağrının ne zaman, nasıl başladığı ve hikayesi oldukça önem arz eder.
Menisküs yırtığına yol açan travma esnasında ani bir ağrı hissi olur. Bu travma ve yırtık diz içerisinde kanama ve sıvı artışına neden olabilir. Bu durum diz ekleminde şişlik ile sonuçlanabilir. Şikayetler hastadan hastaya ve hasarın derecesine göre değişebilir. Genel olarak şikayetleri şöyle sıralayabiliriz;
- Dizde ağrı
- Dizde şişlik
- Dizde takılma hissi ve atlama sesi ( yırtık menisküsün eklem içerisinde takılmasına bağlı)
- Diz hareketlerinde kısıtlılık
- Dizde kilitlenme ( yırtık menisküsün eklem içerisinde sıkışmasına bağlı)
Menisküs Yırtığı Tanısı Nasıl Konur?
Menisküs yırtıklarında tanı ilk olarak travmanın meydana geliş şeklini dikkate alarak yapılan muayene ile konur. Ardından gerekli durumlarda yapılan diz ekleminin MRG(manyetik rezonans görüntüleme)’si ile tanı kesin şekilde netleşir.
Menisküs Yırtığının Tedavisi
Menisküs yırtığı tedavisine yaklaşım genç hastalarla ileri yaş grubu hastalar arasında farklılık göstermektedir. Aynı zamanda menisküs yırtığının büyüklüğü ve yeri de tedavi yöntemi için önemlidir.
Genç hastalarda menisküs yırtığı çoğu zaman artroskopik ameliyatla tedavi edilir. Her menisküs yırtığı mutlaka ameliyat edilmez, ekleme açılmayan ufak yırtıklar ve menisküsün stabilizasyonunu bozmayacak derecede yine ufak yırtıklar için cerrahi tedavi düşünülmeyebilir. Ancak ameliyat gerektiren bir menisküs yırtığı kendiliğinden iyileşemez.
İleri yaş hastalarda gelişen menisküs yırtıkları genellikle menisküslerin dejenesayonuna (yıpranmasına) bağlı olduğu ve bununla birlikte tüm eklemde gelişen bir yıpranma, yani kireçlenme ile birlikte görüldükleri için çoğu zaman ilk seçenek ameliyat dışı yöntemler olmaktadır. Yaygın olarak yıpranmış diz ekleminde sadece menisküslere yönelik bir girişim sorunu tam olarak çözmeyecektir. Ancak bazı durumlarda artroskopik cerrahi girişim bu hasta grubunda da söz konusu olabilmektedir. Ameliyatın söz konusu olmadığı durumlarda bu yaş grubunda hastanın ağrısını gidermeye yönelik ilaç tedavileri ve eklem içi enjeksiyonlar yapılmaktadır.
Artroskopik Menisküs Ameliyatı
Menisküs yırtığınin tedavi yöntemlerinden biri olan Artroskopik Menisküs Ameliyatı’nda iki yöntem kullanılır. Birinci ve ilk tercih edilen yöntem menisküsün dikiş atılarak onarılmasıdır. İkinci yöntem ise parsiyel menisektomi denilen yırtık menisküs parçasının çıkarılmasıdır. Bu ikinci yöntem dikilerek onarılması mümkün olmayan yırtıklarda söz konusudur.
Artroskopik Menisküs Onarımı
Artroskopik menisküs onarımında dizin önünden açılan iki adet bir cm den daha ufak kesilerle eklem içerisine girilir ve bir taraftan kamera yardımı ile yırtık görüntülenirken diğer taraftan el aletleri ve dikiş materyalleri kullanılarak yırtık boyunca belirli aralıklarla dikiş atılarak menisküs yırtığı tamir edilir.
Ameliyat sonrasında dikiş atılan menisküs dokusunun kaynamasına müsaade etmek için 3-4 hafta o bacağa yük vermeden koltuk değneği kullanılması gerekir. Bunun yanısıra diz üzerine yük vererek çömelme hareketinden de kaçınmak gerekebilir. Ameliyat sonrası doktorun önerdiği şekilde yavaş yavaş egzersizlere başlanabilir. Bu egzersizler ile dizin hareket yeteneğinin ve gücünün geri kazanılması hedeflenmektedir. Sportif aktivitelere dönüş süresi yırtığa ve yapılan spora bağlı olarak 1 aydan 4 aya kadar değişmektedir.
Artroskopik Menisektomi
Onarıma uygun olmayan menisküs parçası artroskopik olarak çıkarılır. Bu işlem sonrasında hemen yük vererek yürümeye başlanır ve daha kısa süreli egzersiz programı ile günlük hayata ve spora dönülebilir.
Menisküs Yırtığının Doğal ve Bitkisel Tedavisi Var Mıdır?
Menisküs yırtıklarına iyi geldiği düşünülen sıcak su, sülük tedavisi, zeytinyağı, soğuk su, paça çorbası gibi tedavilerin kanıtlanmış bir faydası bulunmamaktadır.
Menisküs Yırtıklarından Korunmak İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Travma sonucu veya eklemlerin dejenere olması sonucu oluşan menisküs yırtıklarını önlemek zor olsa da bazı önlemler ile dizler korunabilir. Bu önlemler;
- Uyluk kaslarınızı güçlendirip, esnek hale getirin.
- Düzenli olarak
- Egzersiz yapın.
- Spora başlamadan mutlaka ısının.
- Ağır sporlar yapıyorsanız mola vermeyi ihmal etmeyin. Kasları fazla yormayın.
- Doğru ayakkabı ile spor yapın.
- Dizi zorlayıcı, üzerine yük bindiren hareket ve aktivitelerden uzak durmaya çalışın
- Kilo kontrolünü sağlayın.